Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού – Ο ρόλος της διατροφής στην αντιμετώπιση της Χρόνιας Νεφρικής νόσου
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού, ήρθε η ώρα να μάθουμε περισσότερες λεπτομέρειες για την Χρόνια Νεφρική Νόσο, καθώς και τον σπουδαίο ρόλο της διατροφής στην φροντίδα της νεφρικής λειτουργίας του Οργανισμού, καθώς και στην θεραπευτική διαδικασία. Η Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ) αποτελεί παγκόσμιο επιδημιολογικό πρόβλημα λόγω της αύξησης της συχνότητας της, συνέπεια κυρίως της αύξησης της συχνότητας εμφάνισης του σακχαρώδους διαβήτη και της αρτηριακής πίεσης. Η ΧΝΝ επιβεβαιώνεται όταν: α) υπάρχει νεφρική βλάβη για διάστημα ≥3 μηνών, η οποία καθορίζεται από δομικές ή λειτουργικές διαταραχές των νεφρών, με ή χωρίς μείωση του ρυθμού σπειραματικής διήθησης ή β) όταν ο ρυθμός σπειραματικής διήθησης είναι <60ml/min/1.73m2 για διάστημα ≥3 μηνών, με ή χωρίς ένδειξη νεφρικής βλάβης.
Τα συμπτώματα της νόσου είναι εμφανή συνήθως μετά την απώλεια του 75% της νεφρικής λειτουργίας, με αποτέλεσμα την καθυστερημένη διάγνωσή της.
Οι θεραπευτικές παρεμβάσεις της ΧΝΝ εξαρτώνται από τη διάγνωση, τη συνοσηρότητα, το στάδιο της νόσου, το κίνδυνο απώλειας νεφρικής λειτουργίας και το κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου. Στόχος των παρεμβάσεων είναι η αντιμετώπιση των παραγόντων συνοσηρότητας, η επιβράδυνση απώλειας νεφρικής λειτουργίας και η μείωση των επιπλοκών της νόσου (Runge & Gregnanti, 2015). Συνήθως, στα τρία πρώτα στάδια, η ΧΝΝ αντιμετωπίζεται με δίαιτα και ιατρική παρακολούθηση. Αν το στάδιο της νόσου είναι προχωρημένο (5ο στάδιο), ο ασθενής υποβάλλεται σε θεραπεία υποκατάστασης, είτε με εξωνεφρική κάθαρση (αιμοκάθαρση ή περιτοναϊκή κάθαρση) ή με μεταμόσχευση νεφρού.
Η διατροφή αποτελεί βασικό θεραπευτικό μέρος της αντιμετώπισης ασθενών με ΧΝΝ τόσο στα πρώιμα στάδια της νόσου όσο και κατά τη διάρκεια της θεραπείας αποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας. Η διατροφική παρέμβαση βασίζεται στις ενεργειακές ανάγκες και στη σύνθεση τροφών σε λευκώματα, λίπη, υδατάνθρακες και μέταλλα όπως νάτριο, κάλιο, φώσφορο, ασβέστιο, σίδηρο κ.α.
Επιπλέον, η διατροφική παρέμβαση συμβάλλει στον έλεγχο της διατροφικής κατάστασης, στην πρόληψη απώλειας μυϊκής μάζας, στη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους, στην αντιμετώπιση της πρωτεϊνο-ενεργειακής απώλειας, στην κάλυψη βασικών ενεργειακών αναγκών στην πρόληψη λοιμώξεων και στην επιβρά δυνση της εξέλιξης της νεφρικής νόσου (NKF, 2020). Θα πρέπει αν δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στα μακροθρεπτικα και μικροθρεπτικα συστατικά που λαμβάνονται από την διατροφη. Κυρίως όμως, στην πρόσληψη της πρωτεϊνης και στον περιορισμό της από ασθενείς με ΧΝΝ που δεν υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση και χωρίς διαβήτη όπου συνίσταται μία δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες που παρέχει 0,55-0,60 g/kg ΣΒ/ημέρα ή δίαιτα με πολύ χαμηλή πρωτεΐνη 0,28-0,43 g/kg ΣΒ/ημέρα με επιπλέον ανάλογα αμινοξέων για την κάλυψη των αναγκών σε πρωτεΐνες (0,55-0,60 g/kg ΣΒ/ημέρα) ενώ σε ασθενείς με ΧΝΝ που δεν υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση και έχουν διαβήτη συνιστάται, υπό στενή κλινική παρακολούθηση και πρόσληψη πρωτεΐνης 0,6-0,8 g/kg ΣΒ/ημέρα για τη διατήρηση σταθερής διατροφικής κατάστασης και τη βελτιστοποίηση του γλυκαιμικού ελέγχου.
Όσον αφορά τους ενήλικες με ΧΝΝ Σταδίου 5 που υποβάλλονται σε κάθαρση και είναι μεταβολικά σταθεροί, συνιστάται πρόσληψη πρωτεΐνης 1,0- 1,2 g/kg ΣΒ/ημέρα για τη διατήρηση σταθερής διατροφικής κατάστασης. Στα μικροθρεπτικά συστατικά θα πρέπει να δοθεί προσοχή στο Κάλιο, καθώς βρίσκεται σε περισσότερα τρόφιμα, αλλά σε μεγαλύτερη στα φρούτα και λαχανικά.
Σε ενήλικες με ΧΝΝ Σταδίου 3-5 ή μετά από μεταμόσχευση, συνιστάται προσαρμογή της διατροφικής πρόσληψης καλίου ώστε να διατηρούνται τα επίπεδα καλίου στον ορό εντός του φυσιολογικού εύρους.
Παράλληλα η Πρόσληψη νατρίου θα πρέπει να γίνεται με προσοχή. Συνιστάται περιορισμός της πρόσληψης νατρίου σε λιγότερο από 100 mmol/ημέρα (ή <2,3 g/d) για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Τέλος, η Ποσότητα διαιτητικού φωσφόρου θα πρέπει να ελεγχθεί σε ενήλικες με ΧΝΝ Σταδίου 3-5, καθώς υπάρχει υψηλή βιοδιαθεσιμότητα των πηγών φωσφόρου (π.χ. ζωικά, φυτικά τρόφιμα ή πρόσθετα), γι αυτό συνιστάται προσαρμογή της διατροφικής πρόσληψης φωσφόρου, ώστε να διατηρούνται τα επίπεδα φωσφόρου ορού στο φυσιολογικό εύρος (2.7-4.6 mg/dl).
Μαριαλένα Κοντόση, MSc
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
με ειδίκευση στην Νεφρολογική Φροντίδα